استفاده از دستگاه های تصفیه آب خانگی در سالهای اخیر به طرز چشمگیری افزایش پیدا کرده است. دلیل عمده آن کیفیت نامناسب آب شهری و لوله کشی می باشد. در بعضی موارد آب لوله‌کشی شهری علی‌رغم تصفیه در تصفیه‌خانه همچنان با آلودگی‌های مختلفی به مصرف‌کننده می‌رسد. از این رو شهروندان برای بهبود کیفیت آب شرب مصرفی، از دستگاه تصفیه آب خانگی استفاده می کنند.
استانداردهای آب شرب
استانداردهای آب آشامیدنی پارامترهای لازم برای کیفیت آب شرب را بیان می‌کنند. با وجود اهمیت آب آشامیدنی، معیار بین المللی یکسانی برای آن وجود ندارد و در کشورهای مختلف استانداردهای متفاوتی وجود دارد.
به طور کلی آب آشامیدنی آبی است که عوامل فیزیکی، شیمیائی، بیولوژی و رادیونوکلوئیدی آن در حدی باشد که آشـامیدن آن عارضه سوئی در کوتاه مدت یا دراز مدت در بدن انسان ایجاد نکند.
طبق استاندارد سازمان بهداشت جهانی (WHO) میزان املاح موجود در آب شرب در حالت بهینه باید بین 100-200 میلی گرم در لیتر باشد. اما محدوده مجاز آنرا تا 1000 میلی گرم در لیتر تعریف می کند.
دلایل اصلی آلودگی آب لوله کشی
با وجود اینکه آب لوله‌کشی شهری را تصفیه می‌کنند؛ اما از کیفیت مطلوب و بالایی برخوردار نیست، زیرا آب لوله‌کشی با حداقل استانداردهای موجود تصفیه می‌شود.
- کامل نبودن فرآیند تصفیه آب شرب در تصفیه خانه ها
- وجود اشکال در سیستم لوله‌کشی آب شهری
- فرسودگی لوله‌های انتقال آب و در نتیجه وجود زنگار و ذرات معلق
علاوه بر تصفیه‌ی غیر استاندارد آب‌های شهری، مسیر رسیدن آب آشامیدنی تا مصرف کننده از طریق لوله‌کشی‌های شهری راهی طولانی است که طی آن، آب با جلبک‌ها، باکتری‌ها، خزه‌ها و اکسید لوله‌های فرسوده همراه می‌شود. در نهایت هنگامی که آب به مصرف کننده می‌رسد، ممکن است حاوی باکتری‌ها و میکروب‌هایی باشد که به سلامتی انسان آسیب می رساند.
راه حلی برای بهبود کیفیت آب شرب
با توجه به اینکه در بسیاری موارد آب لوله کشی شهری از کیفیت مناسب برای شرب برخوردار نیست، استفاده از دستگاه تصفیه آب خانگی راه حل مناسبی برای حل این معضل می باشد. دستگاه تصفیه آب خانگی املاح و ذرات معلق احتمالی همراه آب آشامیدنی را از بین می برد.
اصول کار دستگاه تصفیه اب خانگی
اصول کار این دستگاهها دقیقا مشابه دستگاه تصفیه آب صنعتی می باشد. بدین معنا که تکنولوژی به کار گرفته شده در این دستگاه ها نیز، فرایند اسمز معکوس (Reverse Osmosis) است.
فرآیند تصفیه آب
فرآیند کلی تصفیه آب در این دستگاه ها بدین صورت است که ابتدا ذرات بزرگ فیزیکی و آلایندههای درشت مولکول از آب جدا می‌شوند. سپس به ترتیب رنگ، بو، آلایندههای شیمیایی و باکتری‌ها حذف می شوند.
با توجه باینکه آب تصفیه شده تقریبا تمام املاح خود را از دست می دهد، در انتهای مسیر مقداری آب لوله کشی به آن افزوده می شود تا از املاح کافی برای آشامیدن برخوردار باشد. آبی که تمام املاح خود را از دست داده باشد، علاوه بر آن که برای سلامتی مضر است، دارای طعم تلخ و ناخوشایندی می باشد.
مراحل تصفیه اب در دستگاه های تصفیه آب خانگی
به طور کلی مراحل تصفیه آب در این دستگاهها به صورت زیر می باشد :
- فیلتر الیافی PP : فیلتر الیافی ذرات معلق موجود در آب نظیر گل و لای را تا ابعاد ۱ میکرون از آب جدا می‌کند و معمولا از جنس الیاف پلیمری پلی‌پروپیلن است.
- فیلتر کربن اکتیو (GAC) : فیلتر کربن اکتیو، رنگ ، بو، طعم، فلزات سنگین و گازهای محلول در آب نظیر کلر را حذف می کند.
- فیلتر ممبران دستگاه تصفیه آب اسمز معکوس RO : فیلتر ممبران قطعه اصلی دستگاه تصفیه اب می باشد. فیلتر ممبران اسمز معکوس RO ، ذراتی با ابعاد حداقل ۰٫۰۰۰۱ میکرون را از آب حذف می‌کند. آلودگی‌های باکتریایی نیز توسط این فیلتر از آب حذف می‌شوند.
شایان ذکر است که انواع مختلف دستگاه تصفیه آب وجود دارد. تفاوت اصلی آن‌ها در تعداد مراحل است که از دو تا ۱۱ مرحله ای موجود می باشند.
اجزای مکانیکی دستگاه تصفیه آب خانگی
این دستگاه شامل اجزای مکانیکی زیر می باشد :
- پمپ
- فیلتر الیافی
- فیلتر ممبران RO
- مخزن ذخیره آب
- شیرها و اتصالات
این دستگاهها در دو نوع زیر سینکی و رو میزی در بازار وجود دارند. نحوه کارکرد هر دو نوع یکسان و از نظر کارایی تفاوتی با هم ندارند و فقط بسته به سلیقه و نیاز مشتری، انتخاب می شوند. دستگاه تصفیه آب نیمه صنعتی نیز برای مصارف کارگاه های کوچک و گلخانه های کوچک کاربرد دارد. حجم آبدهی دستگاه تصفیه آب نیمه صنعتی از 200 گالن در شبانه روز تا حدود 1000 گالن در شبانه روز است. در مجتمع های مسکونی با توجه به آنالیز آب، مقدار آب مورد استفاده و کاربرد آب تصفیه شده، می توان از دستگاه تصفیه آب نیمه صنعتی، دستگاه تصفیه آب صنعتی و یا سختی گیر رزینی استفاده کرد.
معایب دستگاههای تصفیه اب خانگی
این دستگاه ها دو اشکال عمده دارند که شامل موارد زیر هستند :
- با توجه به حذف کامل املاح طی فرایند تصفیه اب ، در صورت اضافه نکردن مقداری از آب لوله کشی، طعم آب تلخ می شود. علاوه بر ناخوشایند بودن طعم و مزه آب بدون املاح ، از نظر سلامتی نیز آشامیدن این آب مضر می باشد. بنابراین نکته بسیار مهم در استفاده از این دستگاه ها این است که حتما میزان املاح یا TDS آب هنگام نصب دستگاه ، اندازه گیری شود و در محدوده 100-200 میلی گرم در لیتر باشد.
- اشکال اصلی این دستگاه ها که متاسفانه مانند مشکل بالا راه حل دقیقی ندارد، راندمان پایین دستگاه می باشد. بدین معنی که میزان دور ریز آب این دستگاه ها بسیار زیاد است. با توجه به معضل کم آبی در ایران، توجه به این مسئله بسیار مهم می باشد. تنها راه حلی که برای حل این مشکل می توان ارائه داد، این است که آب دور ریز دستگاه را به جای هدایت به فاضلاب، برای آبیاری فضای سبز، گلدان ها و یا شستشوی سرویس بهداشتی استفاده نمود.
این راهکار علاوه بر این که باعث کاهش مصرف آب می شود، از نظر اقتصادی نیز بسیار به صرفه و مناسب می باشد.
قیمت دستگاه تصفیه آب خانگی
قیمت این دستگاهها به عوامل زیر بستگی دارد :
- نوع دستگاه : زیر سینکی یا رومیزی بودن آن
- چند مرحله ای بودن دستگاه : بدین معنا که چند مرحله تصفیه و چند فیلتر دارد.
- مارک و کشور تولیدکننده دستگاه
