پلی اکریل آمید PAM

 

فلوکولانت ها

فلوکولانت ها Flocculants یا کمک منعقد کننده ها مواد شیمیایی هستند که می توانند کارایی مواد منعقد کننده (کواگولانت ها) را در حذف رنگ، مواد آلی و کدورت بهبود بخشند. فلوکولانت ها با ایجاد پل بین لخته های ایجاد شده، باعث تشکیل لخته های درشت تر می شوند. به این ترتیب ته نشینی سریعتر و بهتر انجام می گیرد. مواد شیمیایی گوناگونی مانند سیلیس فعال، گاز کلر، آهک هیدراته، کربنات سدیم می توانند به عنوان کمک منعقد کننده در تصفیه آب صنعتی مورد استفاده قرار گیرند. اما استفاده از مواد معدنی به عنوان فلوکولانت کمتر مورد توجه قرار می گیرد. نمک های معدنی قادر نیستند بین ذرات، پل ایجاد کنند. از طرفی فلوکولانت های پلیمری با وزن مولکولی بالا توانایی بسیار بالاتری نسبت به نمک های معدنی برای لخته سازی دارند. نمک های معدنی به دلیل ارزان بودن معمولا به همراه مواد پلی الکترولیت برای تعدیل بار الکتریکی ذرات به کار می روند.

 

پلی الکترولیت ها

پلی الکترولیت ها دسته ای از فلوکولانت ها با ساختار پلیمری هستند. مولکول هایی با زنجیره بلند که پلیمری و دارای خاصیت الکترولیتی هستند. مزایای پلی الکترولیت ها در فرایند انعقاد شامل موارد زیر است.

  • کاهش میزان مصرف مواد منعقد کننده
  • کمک به انعقاد در دمای پایین آب
  • امکان انعقاد برخی ترکیبات آلی
  • عدم نیاز به تزریق مواد تنظیم کننده PH مانند آهک
  • کاهش حجم لجن تولید شده

پلی الکترولیت ها به سه دسته پلی الکترولیت کاتیونی ، پلی الکترولیت آنیونی و پلی الکترولیت غیر یونی تقسیم می شوند.

پلی الکترولیت آنیونی : این ترکیبات دارای گروههای بار منفی روی مولکول خود هستند. پلی الکترولیت آنیونی با اتصال به لخته های دارای بار مثبت، باعث ایجاد لخته های بزرگتر می شوند. پلی الکترولیت آنیونی برای آبهایی مناسب است که عمدتا کلوئیدهایی با بار مثبت در خود دارند. به عنوان مثال اگر نیاز باشد به آب، آهک اضافه کنیم تا آهن و آلومینیوم آن به صورت هیدروکسید رسوب کنند در آن صورت استفاده از پلیمرهای آنیونی ترجیح دارد.

پلی الکترولیت کاتیونی : این ترکیبات دارای گروههای بار مثبت روی مولکول خود هستند. از آنجا که بیشتر کلوئیدها در آب دارای بار منفی هستند پلی الکترولیت های کاتیونی کاربرد زیادی دارند.

پلی الکترولیت نانیونیک : این نوع پلی الکترولیت ها غیریونی non-ionic هستند.

 

 

پلی آکریل آمید PAM

مهمترین پلی الکترولیتی که در تصفیه آب صنعتی و تصفیه فاضلاب کاربرد فراوان دارد پلی اکریل آمید Polyacrylamide یا به اختصار PAM می باشد. پلی اکریل آمیدها پلیمرهای محلول در آب با وزن مولکولی بالا هستند که از آکریل آمید یا مشتقات آن تشکیل شده اند. مهمترین پلی اکریل آمید تجاری poly(2-propenamide) است که به سادگی پلی اکریل آمید یا PAM [-CH2CH (CONH2)-] نامیده می شود. این یک پلیمر غیر یونی، محلول در آب و زیست سازگار است که کاربردهای وسیعی دارد.پلیمر متقاطع PAM می تواند مقدار زیادی آب را جذب کرده و در خود نگه دارد زیرا گروههای آمیدی پیوندهای هیدروژنی قوی با مولکولهای آب تشکیل می دهند. PAM هیدراته یک ژل نرم است.

پلی اکریل آمید را می توان به عنوان یک زنجیره خطی ساده یا به صورت یک ساختار متقاطع سنتز کرد. ترکیب پلی آکریل آمید با منومرهای دیگر و یا رادیکالهای آزاد باعث تشکیل کوپلیمر می شود. واکنش پلیمریزاسیون یک پلیمر یا ژل با وزن مولکولی بالا ایجاد می کند. در نتیجه کوپلیمرهایی حاصل می شوند که پلی اکریل آمید کاتیونی CPAM و پلی اکریل آمید آنیونی APAM هستند.

مکانیسم عملکرد پلی اکریل آمید PAM

ذرات موجود در فازهای جامد-مایع را می توان از طریق سه مکانیسم اصلی که باعث لخته شدن و ایجاد ناپایداری می شوند، ناپایدار کرد. این مکانیسم ها  پل زدن ، خنثی سازی بار و جذب پلیمر هستند. چنانچه پلیمر و ذره دارای بار متضاد باشند ایجاد پل از طریق جذب انجام می گیرد. اگر هر دو دارای بار یکسانی باشند تماس ناشی از نیروی واندروالسی است. امکان های دیگری مانند تعویض یونی و پیوندهای هیدروژنی نیز می توانند باعث ایجاد پل بین لخته ها شوند.

 

میزان مصرف پلی اکریل آمید PAM

مقدار مصرف پلی الکترولیت ها بسیار مهم است و مصرف بیش از اندازه آن نتایج عکس دارد. مقدار مصرف پلی آکریل آمید PAM در حدود 1ppm می باشد. اگر مقدار پلی الکترولیت تزریقی به اندازه مطلوب باشد پلیمر صرف ناپایدار کردن ذره می شود. ذرات ناپایدار شده در اثر برخورد با هم مجتمع شده و ایجاد لخته می کنند. اگر مقدار پلی الکترولیت تزریق شده بیش از مقدار مطلوب باشد پلیمر اضافی دوباره جذب ذره ناپایدار شده و آن را دوباره پایدار می کند. اگر سرعت هم زدن زیاد باشد ممکن است لخته های ایجاد شده شکسته شوند.

 

قیمت پلی الکترولیت

قیمت پلی الکترولیت ها نسبت به کمک منعقد کننده های معدنی بالاتر است. اما چون مقدار مورد نیاز پلی الکترولیت برای انجام لخته سازی بسیار کم می باشد استفاده از آن در تصفیه آب صنعتی مقرون به صرفه است.

انتخاب ماده منعقد کننده و فلوکولانت

جدول زیر راهنمای مصرف منعقد کننده ها (کواگولانت ها) و کمک منعقد کننده ها (فلوکولانت ها) را با توجه به دو عامل میزان کدورت آب و قلیائیت آب نشان می دهد. البته در شرایط مختلف با توجه به PH و دما این موارد تغییر می کنند.

قلیائیت کدورت انواع منعقد کننده نیاز به کمک منعقد کننده
بالا بالا تمام انواع منعقد کننده ها بدون نیاز
کم بالا زاج و سولفات آهن پلی الکترولیت
بالا کم کلروفریک و سولفات فریک پلی الکترولیت و سیلیس فعال
کم کم پلی آلومینیوم کلراید PAC و کلروفریک پلی الکترولیت